Zabójstwo George’a Floyd’a w Minneapolis w Stanach Zjednoczonych było iskrą, która zapoczątkowała protesty na całym świecie. Mimo, że ich epicentrum znajduje się w Stanach, wsparcie dla protestujących okazał cały świat. Również w Warszawie i kilku większych polskich miastach obywały się manifestacje przeciwko brutalności policji. Ruch antyrasistowki zawładnął również social mediami – ludzie na całym świecie okazywali sprzeciw rasistowskim zachowaniom. Warto rozwinąć więc edukację w zakresie kultury osób czarnoskórych. W Polsce takich osób nie mieszka wiele – większość Polaków nie zna osobiście osoby o innym kolorze skóry. Jednak edukacja i zrozumienie problemu jest w stanie dać nam równe szanse w walce z rasizmem.
W celu głębszego zrozumienia kontekstu ostatnich globalnych wydarzeń, przedstawiamy listę filmów, dokumentów, książek oraz albumów muzycznych, które poruszają kwestię rasizmu i problemów, z jakimi muszą zmagać się osoby czarnoskóre.
Filmy oraz dokumenty
„Kolor purpury” (1985)
Film Stevena Spielberga jest ekranizacją wydanej 3 lata wcześniej książki Alice Walker, nagrodzonej Pulitzerem. Opowieść o życiu osób czarnoskórych na Południu USA na początku XX wieku. Porusza nie tylko problem rasizmu, ale również kwestie feministyczne i homoseksualne. Film został skrytykowany za wprowadzenie wielu uproszczeń charakterystycznych dla kina amerykańskiego względem powieści, dlatego warto zacząć od książki Walker. W rolach głównych Whoopi Goldberg, Oprah Winfrey i Danny Glover.
„Selma” (2014)
Dramat historyczny w reżyserii Avy DuVernay. Tytułowa Selma to miasteczko w Alabamie, w którym w 1965 roku odbyły się 3 marsze aktywistów walczących o równość obywatelską. Przedstawia również historię najważniejszych postaci czarnoskórego ruchu tamtych lat – dr Martina Luthera Kinga, Jamesa Bevela czy Johna Lewisa. Film pokazuje również brutalność opozycjonistów, z którym musieli zmierzyć się aktywiści.
„Nie jestem twoim murzynem” (2016)
Dokument wyreżyserowany przez Raoula Pecka, bazujący na niedokończonym manuskrypcie Jamesa Balwina. Film pokrywa temat historii rasizmu poprzez obiektywną obserwację historii Stanów Zjednoczonych jak i historii działaczy antyrasistowskich takich jak Medgar Evers czy Malcom X. Nominowany do Oscarów, laureat nagrody BAFTA.
„13 poprawka” (2016)
Kolejny film nakręcony przez Avę DuVernay można uznać za szybki kurs afroamerykańskiej historii. Zarysowuje on tło historyczny wychodząc od uchwalonej w 1865 r. tytułowej XIII poprawki do konstytucji, która znosiła niewolnictwo na terenie kraju. Nasycona jednak lukami była wymówką do eksploatacji afroamerykanów przez białych. Wyjaśnia również, jak historia doprowadziła do tego, że obecnie tak wielu czarnoskórych jest osadzonych w więzieniach. Dostępne na YouTube i Netflix.
Twórczość Spike’a Lee
Ten reżyser ma na swoim koncie wiele filmów, które pozwolą przyjrzeć się perspektywie życia czarnej mniejszości w Stanach. Bezkompromisowe filmy niedbające o poprawność polityczną nie są dla osób dbających o estetykę i wysmakowanie. Najważniejsze filmy o „Malcolm X”, „Ślepy zaułek” czy „Rób, co należy”.
“Hej, skarbie” (2009)
Przejmujący film o otyłej, czarnoskórej analfabetce, 16-letniej Cleireece „Precious” Jones. Bohaterka mieszka w Harlemie z dysfunkcyjną matką oraz ojcem, z którym jest w drugiej ciąży. Rodzina mieszka w socjalnym mieszkaniu i utrzymuje się z zasiłków. Film opowiada o wykorzystywaniu fizycznym, psychicznym i seksualnym, o poniżeniu i biedzie, przez które życie wielu afroamerykanów zatacza błędne koło. W rolach głównych Gabourey Sidibe oraz Mo’Nique.
Książki oraz felietony
„Błoto” Hillary Jordan
Lata 50-te XX wieku, Missisipi. Wciągająca i poruszająca opowieść opowiadająca historię Henry’ego i Laury McAllan, które przenoszą się do delty Missisipi, żeby poprowadzić tam podupadającą farmę. Brak doświadczenia, dom popadający w ruinę, brud i wszechobecne błoto sprawiają, że główna bohaterka traci nadzieję na szczęście. Powrót z wojny dwóch mężczyzn – brata Henry’ego i czarnoskórego Ronsela – wiele zmienia na farmie. Ich przyjaźń staje się czymś nie do zaakceptowania. To historia o drastycznych w skutkach decyzjach, o świecie ludzi zamkniętych na odmienność.
„Księga nocnych kobiet” James Marlon
Przełom XVIII i XIX wieku, Jamajka. Niewyobrażalna historia o tym, jak garstka białych potrafiła ujarzmić wielotysięczną grupę czarnoskórych i zagonić ich do pracy na plantacje trzciny cukrowej. Są bici, poniżani, pozbawieni korzeni i traktowani gorzej niż zwierzęta. Każda próba ucieczki kończy się krwawym pogromem. Marlon opowiada o powstaniu, którego przywódczyniami miały być czarne kobiety. Zachęcone sukcesem rewolucji na Haiti, która doprowadziła do zniesienia niewolnictwa, postanawiają wziąć sprawy w swoje ręce.
„Ku Klux Klan. Tu mieszka miłość” Katarzyna Surmiak-Domańska
Autorka jako gość Krajowego Zjazdu Partii Rycerzy KKK z Arkansas ma szansę zagłębić się w ideologię Klanu, rozmawiać z jego Wielkimi Magami, próbuje zrozumieć ich perspektywę zakładając biały kaptur i stając z nimi pod płonącym krzyżem. To historia o zamkniętym kręgu przemocy napędzanym poczuciem niesprawiedliwości, historią opętanych ludzi przepełnionych nienawiścią.
Muzyka
Kendirck Lamar
Nagrodzony Pulitzerem album „Damn” jest pierwszym hip-hopowym laureatem. To świetne teksty, które swoim przekazem trafiają do szerokiego tłumu. Warto również przesłuchać pozostałe albumy.
„Free your mind” Ev Vogue
Piosenka, która stała się swoistym symbolem ruchu antyrasistowskiego. Mówi o patrzeniu poza pryzmaty koloru skóry, rasy czy pochodzenia i traktowania wszystkich ludzi jak równych sobie.
“When I get home”, Solange
Album siostry Beyonce to celebracja czarnej kultury, która nie tylko przez muzykę, ale także przez przekaz wizualny, tworzy nową koncepcję tego, co to znaczy być osobą czarnoskórą.
„Imagine” John Lennon
Wzruszająca piosenka o uniwersalnym przekazie nawołująca do życia bez wojen, konfliktów, podziałów, do życia gdzie tak naprawdę do szczęścia potrzebna jest nam tylko szczerość i akceptacja oraz zrozumienie dla drugiej osoby, której życie jest równie istotne jak nasze.
Przeczytaj także: Lepiej być zdradzoną czy jednak kochanką?
O autorze
