Przeciwutleniacze, czyli antyoksydanty w kosmetykach

Skóra – największy ludzki organ, jest nieustanne narażona na działanie wielu czynników zewnętrznych. Zaliczamy do nich: zanieczyszczenia powietrza, dym papierosowy, alkohol czy promieniowanie UV. Wszystkie z nich charakteryzują się dużym potencjałem utleniającym, a więc zdolnością do generowania wolnych rodników tlenowych. Te ostatnie, ze względu na swoją budowę, są bardzo reaktywne chemicznie. To właśnie obecność pojedynczego elektronu na orbicie atomowej powoduje, że reagują one ze wszystkimi napotkanymi na swojej drodze cząsteczkami – białkami, lipidami i kwasami nukleinowymi.

Uszkodzenia oksydacyjne tych struktur w skórze odpowiadają za występowanie zmarszczek, pojawienie się widocznych naczyń krwionośnych czy zaczerwienienie skóry. Uważa się, że stres oksydacyjny jest jednym z głównych czynników odpowiedzialnych za starzenie się skóry. Aby skutecznie opóźnić te procesy należy stosować kosmetyki zawierające przeciwutleniacze – antyoksydanty.

Antyoksydanty w kosmetykach

Przeciwutleniacze są dużą grupą związków chemicznych charakteryzujących się zdolnością̨ do usuwania wolnych rodników tlenowych. Hamują one ich powstawanie lub przerywają reakcje oksydacyjne przeprowadzane przez te cząsteczki. Wyróżnia się dwa rodzaje przeciwutleniaczy występujących w kosmetykach:

• antyoksydanty nieenzymatyczne – działają w sposób nieselektywny, należą do nich witaminy antyoksydacyjne (witamina A, C, E, koenzym Q10) oraz glutation czy karotenoidy roślinne;
• antyoksydanty enzymatyczne – ich cząsteczki wykazują aktywność enzymów, przez co są bardziej selektywne w swoim działaniu. Przykładem jest katalaza, peroksydaza glutationowa, dysmutaza ponadtlenkowa.

Sposób działania antyoksydantów determinuje ich aktywność biologiczną. Chociaż antyoksydanty nieenzymatyczne są mniej efektywne, działają one na większą gamę wolnych rodników. Z kolei enzymy antyoksydacyjne unieszkodliwiają wyłącznie „dany rodzaj” rodnika, przez co nie są aż tak wszędobylskie jak przeciwutleniacze nieenzymatyczne.

Działanie antyoksydantów na skórę

Przeciwutleniacze wykazują wielokierunkowe działanie na komórki skóry. Zmniejszając produkcję wolnych rodników:

• niwelują zmarszczki
• zwiększają produkcję kolagenu (witamina C)
• chronią przed szkodliwym działaniem promieniowania UV (działanie fotoprotekcyjne)
• pośrednio zwiększają stopień nawilżenia skóry
• chronią przed nowotworami skóry

Jakie antyoksydanty wybierać?

Na szczególną uwagę zasługują antyoksydanty nieenzymatyczne, takiej jak witamina C i E, glutation czy karotenoidy. Enzymy o działaniu przeciwutleniającym charakteryzują się wątpliwą wchłanialności, jak również dużą nietrwałością, szczególnie w płynnych postaciach kosmetyku (płyny i mleczka). Warto unikać także przeciwutleniaczy syntetycznych: BHT (butylohydroksytoluen) i BHA (butylohydroksyanizol). Są one bardzo częstą przyczyną alergii i podrażnień skóry, przez co nie powinny być stosowane u dzieci i kobiet w ciąży.

Naturalne antyoksydanty

Naturalne antyoksydanty (kwasy fenolowe, bioflawonoidy, katechiny) wykazują natomiast silniejsze działanie przeciwstarzeniowe i są lepiej tolerowane przez komórki skóry. Duże ilości tych związków znajdziemy w wyciągach z arniki, rumianku, szałwii, winogron, głogu, miłorzębu czy żeń-szenia. U osób korzystających z częstych kąpieli słonecznych szczególnie warto stosować kremy i sera zawierające dużą dawkę witaminy C i E.