Koronawirus – co powinniśmy o nim wiedzieć?

Czym jest koronawirus?

Popularny koronawirus, czyli SARS-CoV-2, to patogen należący do rodziny koronawirusów (coronaviridae). Chociaż koronawirusy występują powszechnie u ludzi i zwierząt, większość z nich odpowiedzialna jest za bezobjawowe choroby układu oddechowego, pokarmowego, nerwowego czy wątroby. SARS-CoV-2 wywołuje natomiast chorobę COVID-19, czyli tzw. „chorobę z Wuhan”. W tym momencie warto przybliżyć pochodzenie skrótu SARS-CoV-2: „CO” oznacza koronę (ang. corona), „VI” – wirus (ang. virus), „D” – chorobę (ang. disease), a liczba 19 wskazuje na rok pojawienia się wirusa. Z kolei „SARS” pochodzi od ciężkiego ostrego zespołu oddechowego (ang. severe acute respiratory syndrome), który może występować u części zakażonych. SARS-CoV-2 należy przy tym do RNA-wirusów (jego materiałem genetycznym jest pojedyncza nić kwasu rybonukleinowego). Podlega on częstym mutacjom, co jest źródłem dużej zmienności genetycznej. Zidentyfikowano trzy główne typy wirusa (A, B, C). Na chwilę obecną w Europie stwierdzono ponad 770 000 przypadków zakażenia koronawirusem i większość z nich dotyczy typu szczepu A i C. Przypuszcza się, że poszczególne warianty wirusa charakteryzują się różną zjadliwością.

Przebieg zakażenia

Przebieg zakażenia koronawirusem jest bardzo zróżnicowany: od postaci bezobjawowej, przez łagodne dolegliwości układu oddechowego, aż po ciężkie zapalenie płuc z niewydolnością wielonarządową/wstrząsem. U większości chorych z jawną postacią choroby występuje gorączka (temperatura ciała powyżej 38^oC), suchy kaszel oraz trudności w oddychaniu (np. duszność). Do częstych objawów zakażenia należą także bóle mięśni i zmęczenie, natomiast rzadziej obserwuje się bóle głowy, gardła, mokry kaszel czy krwioplucie. Do ostatnio opisanych objawów zalicza się także zaburzenia ze strony układu pokarmowego (biegunkę, wymioty, bóle brzucha i nudności), utratę węchu i smaku, jak również zmiany skórne (pseudo-odmrożenia, zaczerwienienie skóry czy pokrzywkę). Objawy choroby pojawiają się zwykle 2-14 dni po zakażeniu. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się natomiast podwyższenie markerów stanu zapalnego (np. białka C-reaktywnego, CRP), wzrost liczby neutrofilów, limfopenię (spadek liczby limfocytów we krwi obwodowej), jak również niedokrwistość (zmniejszenie stężenia hemoglobiny i zawartości krwinek czerwonych, czyli erytrocytów).

Szacuje się, że ciężki przebieg zakażenia występuje u 15-20% chorych, a choroba może bardzo szybko postępować. W tej grupie charakterystyczne są zmiany w RTG i tomografii klatki piersiowej świadczące o obustronnym zapaleniu płuc. U ok. 5% chorych dochodzi do ostrej niewydolności oddechowej (ARDS), wstrząsu septycznego i/lub niewydolności wielonarządowej. Stan taki wymaga intensywnej opieki medycznej (tj. leczenia z użyciem respiratora czy sztucznego płuco-serca) i w 2-10% przypadków może zakończyć się śmiercią.

Kto jest najbardziej narażony?

Najbardziej narażone na rozwinięcie ciężkiej postaci choroby są osoby starsze (powyżej 60 roku życia), z obniżoną odpornością, jak również wszyscy ci, którym towarzyszą choroby przewlekłe. Statystyki wskazują, że śmiertelność związana z zakażeniem SARS-CoV-2 jest największa w grupie osób z chorobami układu krążenia i nadciśnieniem, przewlekłymi chorobami układu oddechowego, chorobami metabolicznymi oraz nowotworami. Częściej chorują mężczyźni niż kobiety, natomiast u dzieci choroba stwierdzana jest bardzo rzadko (poniżej 2% wszystkich przypadków). Do zakażenia dochodzi głównie drogą kropelkową (podczas kichania/kasłania), a także w sytuacji, kiedy człowiek dotknie przedmiotów, na którym znajduje się wirus. Szacuje się, że jedna osoba chora zaraża 3-4 kolejne.

Rozpoznanie i leczenie

Rozpoznanie zakażenia SARS-CoV-2 stawia się na podstawie badania molekularnego (test PCR). Materiałem diagnostycznym są próbki pobrane z dolnych dróg oddechowych, plwocina, a także wymazy z nosogardła. Pomocniczo, można stosować testy serologiczne (oparte na ocenie specyficznych przeciwciał we krwi). Pamiętajmy jednak, że wynik ujemny nie oznacza, że badana osoba jest zdrowa! Dlatego też, każdy ujemny wynik w teście serologicznym powinien być potwierdzony metodą PCR.

80% przypadków nie wymaga leczenia (choroba ustępuje samoistnie). Pozostałych pacjentów leczy się głównie objawowo (np. lekami przeciwgorączkowymi), ponieważ do dnia dzisiejszego nie znane są metody skutecznej terapii COVID-19. Kluczowe jest opracowanie szczepionki (prowadzone są już wstępne próby kliniczne), a pewne nadzieje niesie także zastosowanie powszechnie używanych leków w innych wskazaniach (np. przeciwpasożytniczej chlorochiny).

Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania?

Kluczem do zmniejszenia liczby zachorowań jest izolacja chorych. Niezbędna jest także właściwa higiena rąk, unikanie kontaktu z ludźmi (utrzymywanie co najmniej 2 metrowego dystansu), a także noszenie rękawiczek i masek ochronnych. Chociaż maseczki nie chronią przed zakażeniem, znacznie redukują ilość wirusa znajdującego się w powietrzu. Dzięki temu pozwalają w znaczący sposób spowolnić krzywą zachorowań. Warto wybierać maski wielorazowe, które są bardziej przyjazne dla środowiska (dla ich pełnej dezynfekcji należy je prać w wysokich temperaturach lub prać i prasować).

Przeczytaj także: Konsultacje lekarskie online