Aromaterapia i olejki eteryczne
Aromaterapia, zwana terapią zapachową, to leczenie medyczne i paramedyczne usankcjonowane w 1986 roku w Anglii, gdzie utworzono Międzynarodową Federację Aromaterapeutów, aby zapobiegać niekontrolowanym metodom używania olejków.
Wciąż są prowadzone badania w tej dziedzinie i jeszcze nie do końca ustalono, jak działa aromaterapia. Wiadomo natomiast, że zmysł powonienia jest najstarszym zmysłem w naszej ewolucji, ponieważ chroni istoty żywe przed śmiertelnym zatruciem. Dlatego nie można go lekceważyć.
Węch i aromaterapia
Trudno sobie wyobrazić brak powonienia. Nie doceniamy tego na co dzień, podobnie jak powiązania węchu z energią życiową, ze światłem, ciepłem, z materią w formie fotonów.
Życie to energia przedstawiona w różnych formach, a olejki eteryczne to pewnego rodzaju przemiana materii w energię. Wiemy, że poprzez zapach olejek eteryczny pobudza system nerwowy, poruszając jego poszczególne partie (oddychanie, serce, mózg) i dociera do układu limbicznego, gdzie mają miejsce nasze emocje. Stosowanie olejków wywołuje konkretne odczucia, z czego zwykle nie zdajemy sobie sprawy.
Olejki eteryczne i ich moc
Czym są te tajemnicze substancje zamknięte w ciemnych, maleńkich buteleczkach? Pozyskuje się je z kwiatów, nasion, korzeni, liści, łodyg i żywicy roślin zapachowych. Olejki dzielą się na:
- olejki nielotne o konsystencji tłuszczu – to „pożywienie” roślin, umożliwiają ich rozwój i wzrost, są podstawowymi produktami przemiany materii roślin;
- olejki lotne (eteryczne) – pełnią wspierające funkcje, to „hormony” roślinne.
Olejki nielotne
Olejki nielotne pochodzenia roślinnego są „przyjazne dla człowieka”, ponieważ tak jak tłuszcze występujące w ciele ludzkim posiadają parzystą liczbę atomów węgla. Stanowią one bazę dla terapii zapachowej w kosmetyce, gdyż już same w sobie stanowią środek do pielęgnacji skóry. Jednak każdy rodzaj olejku posiada inny skład chemiczny, uzależniony od wpływu warunków klimatycznych, jakości ziemi, na której wyrosła roślina i wielu innych czynników. Dlatego nie można ich wrzucać do przysłowiowego jednego worka i określać każdego olejku jako produktu bezpiecznego, naturalnego, nieinwazyjnego, bo każdy z nich jest inny.
Olejki eteryczne
Olejki lotne (eteryczne) – podobnie jak nielotne są węglowodorami, posiadają jednak zupełnie inny skład. To substancje zapachowe, powstające i magazynowane w specjalnych komórkach, a następnie uwalniane, aby ponownie mogły wziąć udział w procesie przemiany materii rośliny.
Nie jest to potwierdzone naukowo, ale na podstawie różnych obserwacji wydaje się, że wpływają na mechanizm obronny człowieka oraz na inne procesy przemiany materii, dlatego w języku aromaterapeutów nazywane są ektohormonami.
Jak wybrać dobry olejek eteryczny?
Skład olejku esencjonalnego określa się w laboratorium przy pomocy wielu metod, z których najbardziej popularna jest chromatografia gazowa. Nigdy jednak nie ma możliwości stwierdzenia, czy dany produkt jest pochodzenia naturalnego, czy jest rozcieńczony innym węglowodorem. Jedynie cena może w pewnym stopniu informować o jakości danego olejku, która też bywa uzależniona od uprawy, ilości surowca i innych zmiennych. W każdym razie czyste, naturalne olejki eteryczne nie są tanie, trzeba o tym pamiętać.
Skład olejku eterycznego
Olejki eteryczne będą zawsze posiadały inny skład, niż substancje zapachowe znajdujące się w roślinie, ponieważ są pozyskiwane przy użyciu ciepła i tzw. wyciągaczy, co ma wpływ na ich skład chemiczny.
Kiedyś otrzymywało się olejki metodą enfleurage, która pozwalała na otrzymanie olejku eterycznego najbardziej zbliżonego do składu substancji zapachowej w roślinie. Przy pomocy tej metody absorbowało się tłustą masę zapachową, z której pod ciśnieniem i w odpowiedniej temperaturze wyodrębniano substancję zapachową – absolut.
W dzisiejszych czasach prawie wszystkie olejki eteryczne otrzymywane są metodą destylacji parą wodną. Proces zachodzi przez wytłaczanie (np. ze skórek owoców cytrusowych) lub przez infuzję przy pomocy innych węglowodorów takich jak ropa naftowa, eter, alkohol. Podczas stosowania tych metod może się zdarzyć, że nieczystości obecne w zastosowanym rozpuszczalniku dostaną się do olejku. Są to różne minerały, terpeny, aldehydy, ketony, fenole, cholesterol i inne. Dzisiaj można spotkać tak dużo olejków różnego rodzaju i nie wiadomo jakie jest ich pochodzenie, jaką metodą zostały wyprodukowane, jak były magazynowane, jaki był ich transport, w jaki sposób były przechowywane w sklepie. A to wszystko ma wpływ na jakość i właściwości olejku eterycznego, bo niestety, są one produktami bardzo niestabilnymi.
Olejki eteryczne – zastosowanie
Znajdziemy mnóstwo informacji o zastosowaniu olejków w farmacji, kosmetyce, medycynie naturalnej, a nawet wnętrzarstwie. Reklamowane są jako naturalne, bezpieczne metody w tych dziedzinach, a to nie jest do końca zgodne z prawdą, ponieważ istnieje wiele zagrożeń spowodowanych niewłaściwym ich stosowaniem. Są bowiem przeciwwskazania do stosowania olejków. W pierwszej kolejności to wszystkie dolegliwości kardiologiczne. Jeśli aromatyzujemy pomieszczenie np. gabinetu kosmetycznego czy SPA, to klient cierpiący na astmę może mieć poważne kłopoty zdrowotne. Inhalacja, wdychanie olejku eterycznego (również podczas kąpieli) oddziałuje poprzez nerw zapachowy na mózg i powoduje: reakcję psychiczną (działa pobudzająco lub uspokajająco) oraz reakcję fizyczną (somatyczną). Dlatego stosując poszczególne olejki trzeba dobrze znać ich działanie, nie wystarczy tylko ich „ładny zapach”.
Na co uważać
Wielu olejków nie można stosować u osób z nadciśnieniem, np. rozmarynowego, który jest także niebezpieczny dla osób starszych, gdyż może powodować omdlenia. Niektóre olejki eteryczne poprzez swoją chemiczną strukturę mają działanie penetrujące skórę. Wówczas mogą dotrzeć do wątroby, a wiele kropelek zostaje w warstwie powierzchniowej skóry na długo i przenika w wydłużonym czasie. Ponieważ często zawierają fenol, mogą działać drażniąco nie tylko u alergików.
Właściwie każdy olejek eteryczny może być źle znoszony, a szczególną ostrożność należy zachować w przypadku ciąży i u małych dzieci. Aromatyzowanie pokoju dziecięcego olejkiem, którego właściwości nie są znane, jest niedopuszczalne.
Żeby już tak bardzo nie straszyć podam nazwy olejków, w przypadku których ryzyko nietolerowania jest niewielkie. Są to: jałowiec, sosna, bazylia, mirt, eukaliptus, mięta, karoten. Jednak żadnego z nich nie należy stosować w czystej postaci, tylko w dużym rozcieńczeniu.
Olejki eteryczne w SPA i kosmetyce
Wszelkie lecznicze i kosmetyczne użycie olejków, takie jak kompresy, inhalacje, powinny być stosowane przez wyszkolonych aromaterapeutów, ponieważ są to substancje penetrujące i oddziałują na tkanki podskórne. Regulują temperaturę i przemianę komórkową, stymulują proces zaopatrzenia organizmu w tlen poprzez włosowate naczynia krwionośne. Wpływają na funkcjonowanie naczyń limfatycznych, działają na system immunologiczny. Ogólnie aromaterapia działa rozluźniająco i stymulująco.
Aromaterapia w salonie piękności i jej przykłady
Znając działanie olejków można „sterować” nastrojem człowieka, np. dla osób nadpobudliwych, histerycznych właściwa mieszanka olejku geraniowego i lawendowego uspokoi i zrelaksuje. Ale jeśli do pomieszczenia przesiąkniętego tym zapachem wejdzie osoba z niskim ciśnieniem i niską samooceną, to może wyjść po wizycie z bólem głowy i z obniżonym samopoczuciem, nawet bliska płaczu.
Niby nieszkodliwy olejek miętowy w małych ilościach działa ochładzająco, a w dużych rozgrzewająco. Trzeba o tym pamiętać, jeśli się ma zamiar zastosować go w celach antybakteryjnych. Ponadto może mieć niekorzystne działanie dla psychiki niektórych osób.
Olejek różany to olejek kobiecy, ale najlepiej jest tolerowany w mieszankach. Niewiele kobiet go lubi w czystej postaci. Natomiast u mężczyzn wywołuje on irytację. Spodziewając się salonie odnowy wizyty panów można użyć olejku sandałowego, zawsze będzie się podobał. To produkt o łagodnym działaniu i trudno go przedawkować.
Olejkiem „dobrym na wszystko”, takim „haszyszem dla duszy”, uduchowiającym, ułatwiającym otwarcie się będzie muszkatołowy. Jego wspaniały zapach poprawi samopoczucie.
Podobny w działaniu jest olejek geraniowy. Doskonale nadaje się dla osób nerwowych zarówno umysłowo jak i fizycznie.
Ciekawym olejkiem jest cyprysowy. To taki Yin i Yang, czyli dla każdego, dla kobiet i dla mężczyzn. Usuwa wszystko, czego jest w nadmiarze.
Wpływ wybranych olejków na skórę
Karotenowy – reguluje pracę skóry tłustej. Można go zmieszać z olejkiem cytrynowym, nie tylko z bazowym.
Cyprysowy – poleca się go przy skórze tłustej z rozszerzonymi porami, ale należy uważać, bo może powodować uczulenia.
Geraniowy – doskonały dla skóry atroficznej, ale jest w pełni bezpieczny, więc można go używać do każdej cery.
Lawendowy – działa bakteriostatyczny, jest uniwersalny.
Mirtowy – ma działanie dezodoryzujące, ponadto stosuje się go przy łuszczycy i egzemie. Mieszankę olejków: mirtowego, szałwiowego, sandałowego poleca się dla skóry łojotokowej
Muszkatołowy – dobry jest przy skórze suchej.
Yang – doskonały do masażu twarzy, stosuje się 1 kroplę na mieszankę. Można tez masować nim ciało, np. stopy.
Pamiętajmy, że żadnego olejku eterycznego nie można stosować bezpośrednio na skórę, używamy mieszanek z olejami bazowymi.
Aromaterapia jest fascynującą metodą pielęgnacji w kosmetyce i naturoterapii, ale sukces gwarantuje dopiero jej dokładne poznanie i wieloletnia praktyka.
O autorze
